Xét nghiệm HbA1c như thế nào, vai trò của nó?

A. Vai trò

HbA1c là dạng cấu trúc hình thành khi hồng cầu liên kết với glucose trong máu. Ở người bình thường nồng độ HbA1c tỷ lệ thuận với nồng độ glucose trong máu và duy trì giữ trong khoảng 4 – 6%.
Tuy nhiên, khác với xét nghiệm nồng độ glucose, loại xét nghiệm cho biết lượng đường trong máu tại thời điểm xét nghiệm, vốn dĩ phụ thuộc vào tình trạng bệnh nhân lúc xét nghiệm, xét nghiệm HbA1c cho phép ta biết được mức đường huyết trung bình của bệnh nhân trong khoảng 120 ngày (tương ứng với thời gian sống của thồng cầu). Do đó HbA1c cung cấp thông tin chính xác hơn về mức đường trung bình trong máu, thông số liên quan mật thiết đến bệnh đái tháo đường (là một nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa glucose với nhiều biến chứng nguy hiểm).

B. Phương pháp xác định HbA1c

Hiện có 3 phương pháp được sử dụng phổ biến để định lượng HbA1c

1. Phương pháp sắc kí lỏng (HPLC)

– Sử dụng hệ thống bơm cao áp bơm mẫu qua cột sắc ký để phân tách HbA1c khỏi các Hb khác.

– Tính toán %HbA1c theo diện tích các peak xuất hiện trên đồ thị.

Ưu điểm:

Độ chính xác cao, là phương pháp tiêu chuẩn làm đối chiếu cho các phương pháp sau này.

Nhược điểm:

– Có thể gây ra những peak bất thường cản trở việc xác định HbA1c
– Khó xác định chính xác khi bị xen peak
– Công suất thấp
Các hãng sản xuất phổ biến: Arkray, Tosoh, Trinity Biotech, Biorad

2. Phương pháp miễn dịch (Immuno assay)

– Dựa trên phản ứng của kháng nguyên (phân tử HbA1c) và kháng thể đặc hiệu (thường là đơn dòng – monoclonal) gắn trên các hạt latex (latex beads).
– Tính toán nồng độ HbA1c theo độ đục của dung dịch tạo thành.

Ưu điểm:

– Độ nhạy cao, độ chính xác cao
– Ít bị ảnh hưởng bởi các chất khác có trong mẫu.
– Thực hiện đơn giản, dễ tự động hóa

Nhược điểm:

– HbA1c và tổng Hb được xác định độc lập nên sai số bị cộng dồn.
(một số hãng đã khắc phục được nhược điểm này và có thể đo trực tiếp như Fujirebio, UMA Diagnostics)
Các hãng sản xuất phổ biến: Roche, UMA, Fujirebio, Siemens, Beckman Coulter, Agappe, Biosystem

 3. Phương pháp Enzyme (Enzymatic assay)

– Oxy hóa để loại các chất cạnh tranh. Sử dụng enzyme phân giải HbA1c thành các peptit và aminoacid. Axit amin–glucose làm cơ chất cho phản ứng enzyme FVO xúc tác tạo thành H2O2, sau đó tạo phức màu và đo độ hấp thụ.
– Tính toán nồng độ HbA1c theo độ hấp thụ của dung dịch tạo thành.

Ưu điểm:

– Độ nhạy cao, độ chính xác cao
– Trực tiếp xác định %HbA1c

Nhược điểm:

– Chi phí rất cao
– Có thể bị ảnh hưởng bởi các chất khác có trong mẫu.
Các hãng phổ biến: Abbott, Sekisui, DiaSys, Kyowa Medex

Do chi phí xét nghiệm HbA1c tương đối cao so với xét nghiệm đường huyết nên phần lớn người khám bệnh chủ yếu làm xét nghiệm theo dõi đường huyết khi đói. Tuy nhiên chỉ số đường huyết khi đói chỉ cho thấy giá trị đường huyết ở thời điểm làm xét nghiệm còn xét nghiệm HbA1c phản ánh bức tranh lớn hơn và toàn diện hơn về tỷ lệ % trung bình đường huyết trong 3 tháng vừa qua. Vì vậy xét nghiệm HbA1c là một trong những xét nghiệm cần được ưu tiên thực hiện trong việc kiểm soát đái tháo đường.

Theo khuyến cáo của tổ chức y tế thế giới WHO, mọi người nên đi xét nghiệm HbA1c 3 tháng/lần (bằng với chu kì sống của hồng cầu) hoặc tối thiểu 6 tháng/lần để có sự theo dõi tốt nhất mức đường trong máu.

Xét nghiệm HbA1c như thế nào, vai trò của nó?
Scroll to top